SƠ LƯỢC VỀ TRƯỜNG TRUNG HỌC NGUYỄN THƯỢNG HIỀN.
* Cổng trường Trung học Nguyễn Thượng Hiền, số 544 Lê Văn Duyệt, Gia Định (năm 1970)
Trường Nguyễn Thượng Hiền được Bộ Quốc Gia Giáo Dục thành lập niên khoá 1969-1970 để đáp ứng nhu cầu của số đông học sinh thuộc quận Tân Bình muốn theo học một trường công lập. Lúc đầu trường có tên là Trung Học Công Lập Tân Bình. Trong niên khoá 73-74, tên nhà chí sĩ Nguyễn Thượng Hiền được đặt tên cho trường Tân Bình. Bắt đầu từ niên khoá 74-75, trường chính thức mang tên Trung Học Nguyễn Thượng Hiền.
Trường mới được bộ Quốc Gia Giáo Dục thiết lập năm 1969, nên vẫn chưa có cơ sở. Lúc mới thành lập, trường chỉ có bậc trung học đệ nhất cấp (bây giờ gọi là cấp 2), từ lớp 6 đến lớp 9. Mỗi lớp có hai classes. Niên khóa đầu tiên 69-70 trường có cả thảy là tám lớp (6-1, 6-2, 7-1, 7-2, 8-1, 8-2, 9-1 & 9-2). Trong niên khóa đầu, trường phải thuê phòng học tại trường trung học tư thục Nhân Văn, gần khu Chí Hòa. Hiệu trưởng đầu tiên của trường là thầy Nguyễn Ngọc Xương. Thầy cũng dạy thêm môn Công Dân Giáo Dục. Trong niên khóa đầu, trường có khoảng chừng 10 giáo sư: Thầy Trần Đình Thu dạy Toán; Thầy Chu Hoài Nhân dạy Anh Văn; Cô Trần thị Gia dậy Lý Hóa & Vạn Vật; Cô Bùi Mỹ Dương & cô Dương Kim Chung dạy Việt Văn. Tổng giám thị là thầy Huỳnh Trung Hậu. Thầy Trần Minh Nhựt được bổ làm Tổng Giám Thị thay thế Thầy Huỳnh Trung Hậu nhận nhiệm sở mới.
Sau khi nghỉ hè, vào nhập học lớp 9-1, niên khoá 1970-1971, trường mới xây xong, thầy trò trường Tân Bình dời về ngôi trường tọa lạc tại số 544 đường Lê Văn Duyệt, quận Tân Bình. Trường gồm một dãy lầu hai tầng, 12 phòng. Tám phòng ở hai tầng trên dùng làm phòng học, bốn phòng dãy trệt làm văn phòng hiệu trưởng, phòng họp giáo sư. Cũng trong niên khoá này, thầy Nguyễn Tiến Thành về làm hiệu trưởng. Thầy làm hiệu trưởng cho đến tháng 4 năm 1975.
Niên khoá 1970-1971 có thêm các thầy cô sau đây: Cô Nguyễn Thị Mộng Thúy dạy Việt Văn; Thầy Văn Đức Kim dạy Toán; Thầy Tạ Thanh Viêm dạy Vạn Vật; Cô Hà Thị Thu Ba & Thầy Đào Trọng Giang dạy Anh Văn; Thầy Nguyễn Đình Thục dạy Sử Địa; Thầy Vũ Đức Thịnh dạy Lý Hóa; Thầy Hà Minh Thượng dạy Hội Hoạ; Thầy Nguyễn Phi Oanh dạy Pháp Văn, etc. Thầy Lại Xuân Quất được bổ nhiệm làm Giám Hoc, và Thầy Đào Trọng Giang sau này là phụ tá Giám Học.
Đến niên khoá 1971-1972, thì trường xây thêm một dãy lầu mới với thêm 12 phòng học. Số giáo sư chuyển về trường cũng tăng thêm với nhiều thầy cô như Thầy Đặng Trần Thường, Thầy Bùi Đức Chu, Thầy Nguyễn Tuyến, Thầy Phan văn Tùng, Thầy Nguyễn Hoàng Mỹ, Thầy Mai Thanh Phong, Thầy Nguyễn văn Thương, Thầy Nguyễn văn Chính, thầy Nguyễn văn Phong, Cô Trương Kim Liên, Cô Dương Thi Lệ Chi, etc.
Đến niên khóa 1972-1973, trường có mở thêm các lớp ban đêm để đáp ứng nhu cầu của đông học sinh trong quận Tân Bình.
Cũng trong năm 1973, khi quân đội đồng minh Ðại Hàn rút về nước, các khoảng đất trước đây do quân đội bạn Đại Hàn làm doanh trại được giao cho trường Tân Bình sử dụng. Từ dó, diện tích của trường mở rộng hơn. Tính đến nay trường đã xây thêm gần 50 phòng học, thư viện, và các phòng thí nghiệm Vật Lý và Hoa Học.
Trường trung học Nguyễn Thượng Hiền luôn luôn nổi tiếng về thành tích học tập của học sinh. Trong niên khoá 1971-1972, lớp 11B (Ban Toán) thi Tú Tài I đã trúng tuyển 100% và hơn nửa lớp học đậu với hạng Ưu, Bình và Bình Thứ. Hiện nay Trường Nguyễn thượng Hiền được xắp hạng là một trong bốn trường nổi tiếng của Thành Phố, với nhiều học sinh tốt nghiệp trường Nguyễn Thượng Hiện đỗ Thủ Khoa của nhiều Phân Khoa Đaị Học.
Xin nói qua về cụ Nguyễn Thượng Hiền, cụ là người xã Liên Bạt, tỉnh Hà Đông. Cụ đỗ Hoàng Giáp (đệ nhị giáp Tiến Sĩ) năm 1892 (tức là năm Thành Thái thứ 4). Cụ Nguyễn Thượng Hiền khi đang làm Đốc Học Nam Định thì xảy ra việc người Pháp phế lập vua Thành Thái.
Cụ đã hết sức công phẫn, đến phủ Toàn Quyền chất vấn và yêu cầu người Pháp phục lại ngôi vua như cũ. Khi không có kết quả, cụ đã khẳng khái từ quan, và hoạt động cách mạng cùng với cụ Phan Bội Châu và các đồng chí của cụ trong Việt Nam Quang Phục Hội để dành độc lập cho Việt Nam.
Tính đến năm nay (2019), thì trường Nguyễn Thượng Hiền đã được thành lập đúng 50 năm và đào tạo ra rất nhiều thế hệ học sinh. Có nhiều gia đình mà cả ba thế hệ đều là học sinh Nguyễn Thượng Hiền.Tất cả cựu học sinh lớp 12AB-74 xin tri ân tất cả các Thầy Cô của Trường Tân Bình- Nguyễn Thượng Hiền.
* Cổng trường Trung học Nguyễn Thượng Hiền hiện nay, số 544 Cách mạng tháng Tám, quận Tân bình.
March, 2019.
Phạm Đình Kính
